Uszczelnianie przez rząd systemu podatkowego ma swoje odzwierciedlenie w przepisach. Nowelizacja ustawy o VAT oznacza dla przedsiębiorców zmiany. Co zmieniło się w 2019 r. i o jakich nowych obowiązkach muszą pamiętać właściciele firm?
Split payment zamiast odwrotnego obciążenia
Mechanizm podzielonej płatności (split payment) to rozwiązanie, które docelowo ma objąć wszystkich podatników VAT. Od 1 listopada 2019 r. przedsiębiorcy nie stosują już odwrotnego obciążenia, ale właśnie split payment. Nie oznacza to jednak, że trzeba wykorzystywać podzieloną płatność w przypadku każdej transakcji. Należy ją stosować, gdy:
- kwota na fakturze wynosi 15 000 zł lub więcej,
- na fakturze znajdują się pozycje wymienione w załączniku 15 do ustawy o VAT,
- strony transakcji są podatnikami (transakcja B2B).
Wówczas też na fakturze musi znaleźć się dopisek „split payment” (lub „podzielona płatność”).
We wspomnianym załączniku 15 do ustawy o VAT wymienione zostały m.in.:
- węgiel (kamienny, brunatny, koks, półkoks z węgla kamiennego i brunatnego),
- atrament do pisania, tusz kreślarski,
- granulki i proszek z surówki, surówki zwierciadlistej lub stali,
- złoto inwestycyjne,
- łączniki rur lub przewodów rurowych inne niż odlewane, ze stali,
- telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony,
- konsole do gier wideo,
- aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe.
O mechanizmie podzielonej płatności należy pamiętać z uwagi na grożące stronom transakcji sankcje. Ustawodawca przewidział dotkliwe kary finansowe zarówno dla sprzedającego, jak i nabywcy.
Czym jest biała lista podatników VAT?
Od 1 września 2019 r. przedsiębiorcy mogą korzystać z tzw. białej listy podatników VAT, czyli wykazu informacji o podatnikach VAT. Narzędzie to umożliwia każdemu przedsiębiorcy sprawdzenie kontrahenta przed nawiązaniem współpracy. Wpisując NIP, REGON, numer rachunku bankowego lub nazwę firmy, można:
- sprawdzić, czy potencjalny kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT,
- poznać podstawę prawną odmowy rejestracji w rejestrze, wykreślenia z rejestru lub przywrócenia przedsiębiorcy w rejestr podatników VAT,
- potwierdzić numer rachunku bankowego, na który ma zostać wykonany przelew.
Biała lista podatników VAT jest prowadzona przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Każdy przedsiębiorca ma dostęp do rejestru i może sprawdzić poprawność swoich danych – wyszukiwarka podatników VAT jest dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
Korzystanie z białej listy podatników VAT będzie niezbędne od 1 stycznia 2020 r. Przedsiębiorca, który przeleje swojemu kontrahentowi kwotę powyżej 15 000 zł na inny rachunek bankowy niż ten, który jest widoczny w rejestrze, musi liczyć się z następującymi konsekwencjami:
- kwoty widniejącej na fakturze nie będzie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu,
- jeżeli kontrahent nie odprowadzi na konto urzędu skarbowego podatku VAT, przedsiębiorca będzie ponosił odpowiedzialność solidarną przed fiskusem.
Zgodnie z zapowiedziami na białej liście podatników VAT znajdują się wyłącznie firmowe rachunki bankowe (tzw. rachunki rozliczeniowe). Z tego względu każdy przedsiębiorca jest zobowiązany założyć rachunek firmy, a następnie dokonać aktualizacji danych. Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą dokonują zmiany przez CEIDG, a członkowie spółek cywilnych i zarejestrowanych w KRS składając deklarację NIP-2 i NIP-8.
Konto VAT – rozszerzenie celów, na jakie można przeznaczyć środki
Wspomniany wyżej split payment oznacza, że przedsiębiorca ma do dyspozycji dodatkowy rachunek – rachunek VAT. Jeszcze do niedawna środki zgromadzone na tym koncie mogły być wykorzystane wyłącznie do opłacania podatku VAT. Wprowadzenie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności spowodowało, że u wielu przedsiębiorców konto to jest zasilane coraz większymi kwotami. Z tego względu wprowadzone zostały zmiany w zakresie dysponowania środkami znajdującymi się na tym rachunku.
Po nowelizacji przepisów z rachunku VAT przedsiębiorca może regulować więcej zobowiązań. Cele, na jakie zgromadzone na tym koncie środki mogą zostać spożytkowane, określa art. 62b ust. 2 Prawa bankowego. Zgodnie z zawartymi tam informacjami rachunek VAT może zostać obciążony w celu m.in.:
- uregulowania zobowiązań wobec dostawców (dotyczy kwoty VAT z otrzymanej faktury),
- zapłacenia składek ZUS,
- uregulowania zobowiązań wobec urzędu skarbowego (podatku VAT, CIT, PIT, akcyzowego i należności celnych).
Przedsiębiorca może też złożyć w urzędzie skarbowym wniosek o wypłatę środków zgromadzonych na rachunku VAT. Urzędnicy na jego rozpatrzenie mają 60 dni.
Zmiana sposobu wystawiania faktur do paragonów
Przedsiębiorcy często spotykają się z prośbą klientów o wystawienie faktury do otrzymanego wcześniej paragonu. Ustawa o podatku od towarów i usług precyzuje termin, w jakim faktura powinna zostać wystawiona – wynosi on 3 miesiące. Od 1 stycznia 2020 r. również w tym zakresie przedsiębiorców czekają zmiany. Jakie dokładnie?
By ograniczyć nadużycia związane z rozliczaniem wydatków, przyjęte zostały nowe przepisy dotyczące wystawiania faktur do paragonów. Zgodnie z dodanym do ustawy o podatku od towarów i usług punktem 106b ust. 5 przedsiębiorca będzie mógł wystawić fakturę do paragonu tylko wówczas, gdy będzie na nim widniał NIP nabywcy.
Warto przy tym pamiętać, że większość aktualnie użytkowanych przez przedsiębiorców kas fiskalnych nie oferuje możliwości dodania numeru NIP klienta. Wystawienie faktury – mimo że na paragonie nie widnieje numer NIP nabywcy – będzie skutkowało karą finansową (w wysokości 100 proc. kwot podatku VAT na fakturze) dla każdej ze stron transakcji (sprzedawcy i nabywcy).